Rodzaj portugalskich słów

Podobnie jak w języku polskim, większość potugalskich rzeczowników ma określony rodzaj: – męski ♂ albo żeński ♀.
Możecie zauważyć pewne powatrzające się schematy, na przykład wiele rzeczowników rodzaju męskiego ma końcówkę -o, a wiele rzeczowników rodzaju żeńskiego końcówkę -a. Istnieje jednak tyle wyjątków, że kierowanie się to zasadą nie zawsze działa. Na początku możesz skorzystać z poniższych zasad jako drogowskazu i z czasem podłapiesz te słowa, które stanowią wyjątki, słysząc jest w kontekście, w konkretnych sytuacjach.
Rodzaj męski jest zazwyczaj uważany za ten ,,domyślny/standardowy’’ rodzaj w języku portugalskim. Tyczy się to również zaimków.  W portugalskim istnieją dwa zaimki używane w liczbie mnogiej:  elesoni Slow audio Play audio Pronoun, Plural dla grup rodzaju męskiego i elasone Slow audio Play audio Pronoun, Plural, Feminine  dla grup rodzaju żeńskiego. Jeżeli jednak mówimy o grupie, w której znajdują się zarówno kobiety jak i mężczyźni, tak jak w języku polskim, użyjemy eles, nawet jeżeli w grupie tej znajduje się tylko jeden mężczyzna.

eles: 👨🏻👨🏾‍🦱🧔🏼👨🏽‍🦲👨🏻‍🦰 albo 👩🏻‍🦰👵🏽👱🏼‍♀️👨🏻👩🏾👩🏻‍🦱

elas: 👩🏻‍🦰👵🏽👱🏼‍♀️👩🏾👩🏻‍🦱

Zmienność

Z powodu tego gramatycznego podziału na rodzaje, większość portugalskich słów jest odmienna, co oznacza, że słowa te odmienia się, tak żeby dostosować je do rodzaju (żeńskiego albo męskiego) i liczby (pojedynczej albo mnogiej).
Na przykład, większość przymiotników jest odmienna. Muszą się one zgadzać rodzajem (i liczbą) z rzeczownikiem, który opisują:

• O homem é altoMężczyzna jest wysoki Slow audio Play audio | A mulher é altaKobieta jest wysoka
• Spojrzymy na niektóre wyjątki z trzeciej grupy poniżej*

Z drugiej strony, portugalskie przysłówki są zawsze nieodmienne. Mają tylko jedną formę i pozostają takie same niezależnie od rodzaju czy liczby rzeczowników, które opisują. Na przykład:

• Eles ainda estão aquiOni wciąż są tutaj | Elas ainda estão aquiOne wciąż są tutaj

Spójrzmy na więcej przykładów, które pomogą nam określić rodzaj dzieląc portugalskie słowa na 4 grupy.

1. Ten sam rdzeń, odmieniony w zależności od rodzaju

Jest to największa grupa, zawierająca słowa, które mają ten sam rdzeń, który odmienia się w zależności od rodzaju. Prostym przykładem jest słowo meninochłopiec/chłopak Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine i meninadziewczyna/dziewczynka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine . Słowa te mają ten sam rdzeń (menin-), a -o zmienia się w -a, żeby przybrać rodzaj żeński.
Do tej grupy należy większość przymiotników oraz rzeczowników, które odnoszą się do ludzi. Przyjrzyj się tabelkom poniżej, żeby zobaczyć jak poszczególne słowa zmieniają się z rodzaju męskiego w żeński.

• Zmiana -o na -a

Masculine	Feminine
filhosyn Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	filha Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
primokuzyn Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	primakuzynka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
bonitopiękny Slow audio Play audio Adjective, Masculine	bonitapiękna Slow audio Play audio Adjective, Feminine
tímidonieśmiały Slow audio Play audio Adjective, Singular, Masculine	tímidanieśmiała Slow audio Play audio Adjective, Feminine

 
 
-ão zamienia się na -ã, -oa albo -ona

Masculine	Feminine
irmãobrat Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	irmãsiostra Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
alemãoNiemiec Slow audio Play audio Adjective, Singular, Masculine	alemãNiemka Slow audio Play audio Adjective, Singular, Feminine
leãolew Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	leoalwica Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
patrãoszef Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	patroaszefowa Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
chorãomaruda (rodzaj męski) Slow audio Play audio Adjective, Singular, Masculine	choronamaruda (rodzaj żeński) Slow audio Play audio Adjective, Feminine

-or zmienia się w -iz

Masculine	Feminine
atoraktor Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	atrizaktorka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
embaixadorambassador Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	embaixatrizPani ambasador/ambasadorka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
imperadorcesarz Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	imperatrizcesarzowa Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine

Dodanie -do słów kończących się na -or, -ês albo -z

Masculine	Feminine
professornauczyciel	professoranauczycielka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
SenhorPan Slow audio Play audio Title, Singular, Masculine	SenhoraPani Slow audio Play audio Noun, Singular, Formal, Feminine
portuguêsPortugalczyk Slow audio Play audio Adjective, Masculine	portuguesaPortugalka Slow audio Play audio Adjective, Feminine
inglêsAnglik Slow audio Play audio Adjective, Singular, Masculine	inglesaAngielka Slow audio Play audio Adjective, Singular, Feminine
juizsędzia	juízasędzina Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
aprendizpraktykant Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	aprendizapraktykantka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine

Słowa kończące się na -essa, -esa albo -isa

Masculine	Feminine
condehrabia Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	condessahrabina Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
abadeopat Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	abadessaopatka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
príncipeksiążę Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	princesaksiężniczka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
duqueksiążę Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	duquesaksiężna Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
poetapoeta Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	poetisapoetka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
profetaprorok Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	profetisaprorokini Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine

i kilka nietypowych przykładów

Masculine	Feminine
cãopies Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	a cadelasamica psa
rapazchłopak Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	raparigadziewczyna Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
padrinhoojciec chrzesty Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	madrinhamatka chrzestna Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
fradezakonnik Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	freirazakonnica Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
ateuateista Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	ateiaateistka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
czarcar Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	czarinacaryca Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine

 

2. Tylko jeden możliwy rodzaj

Rzeczowniki nazywane substantivos uniformesrzeczowniki unisex Slow audio Play audio Noun, Plural, Masculine   mają tylko jedną formę. Mają już określony rodzaj gramatyczny, który wyznaczony jest przez słowa, których się z nimi używa (słowa takie jak rodzajniki, określniki, etc.). W przykładzie poniżej, rodzajniki określone a albo o zgadzają się z rodzajem rzeczownika.

• A portadrzwi Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
• O carrosamochód Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine

Większość z tych słów odnosi się do obiektów, czyli do rzeczy, których rodzaj nie jest uwarunkowany biologicznie, trzeba się go po prostu nauczyć. Oznacza to, że nie możemy powiedzieć O porta albo A carro. W portugalskim, drzwi są zawsze rodzaju żeńskiego, a samochód męskiego. Tak jak już wspomnieliśmy, mimo że sprawdza się to w wielu przypadkach, nie zawsze wystarczy tylko dodać o do słów kończących się na o, oraz a do słów kończących się na a.

• A triboplemię Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine – przykład słowa rodzaju żeńskiego, które kończy się na -o
• O pijamapiżama Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine – przykład słowa rodzaju męskiego, które kończy się na -a

3. Ta sama forma, dwa możliwe rodzaje

Rzeczowniki należące do tej grupy mogą być zarówno rodzaju męskiego, jak i żeńskiego, ale ta sama forma używana jest w obu przypadkach. Słowa, których się z nimi używa (np. rodzajniki) są jedyną formą stwierdzenia czy odnosimy się do mężczyzny czy kobiety. Do tej grupy należy większość rzeczowników, które kończą się na e albo -ista i wiele z nich dotyczy zawodów, ale nie wszystkie.
Do grupy tej należą również niektóre przymiotniki. Większość przymiotników jest odmienna, ale przymiotniki w tej grupie stanowią wyjątek. Ten rodzaj przymiotnikó nazywa się . Nie zmieniają one formy (są nieodmienne* jeżeli chodzi o rodzaj, ale nie o liczbę). Przymiotniki należące do tej grupy zazwyczaj kończą się na –a, -e, -l, -ar, -or, -s, -z i -m.
Poniżej kilka przyładów:

• Rzeczowniki:
  • O chefe, A chefeszef/szefowa Slow audio Play audio
  • O presidente, A presidenteprezydent Slow audio Play audio
  • O terapeuta, A terapeutaterapueta/terapeutka Slow audio Play audio
  • O refém, A refémzakładnik/zakładniczka Slow audio Play audio
  • O artista, A artistaartysta/artystka
  • O nutricionista, A nutricionistaspecjalista/specjalistka od żywienia

• Przymiotniki:
  • felizszczęśliwy Slow audio Play audio Adjective — O homem está felizMężczyzna jest szczęśliwy | A mulher está felizKobieta jest szczęśliwa | Eles estão felizesOni są szczęśliwi
  • tristesmutny Slow audio Play audio Adjective
  • contenteszczęśliwy/zadowolony Slow audio Play audio Adjective
  • inteligenteinteligentny Slow audio Play audio Adjective
  • homicidamorderczy Slow audio Play audio Adjective, Feminine
  • docesłodki Slow audio Play audio Adjective, Singular
  • ágilzwinny Slow audio Play audio Adjective
  • exemplarwzorowy Slow audio Play audio Adjective, Singular
  • comumpowszechny/wspólny Slow audio Play audio Adjective

Ta grupa zawiera słowa, których formy nie mają wspólnego rdzenia. Forma męska i żeńska to dwa zupełnie inne słowa.

Masculine	Feminine
homemmężczyzna Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	mulherkobieta Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
paiojciec Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	mãematka Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
cavalokoń Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	éguaklacz Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
boibyk	vacakrowa Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
cavalheirodżentelmen Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	damadama Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine
zangãotruteń Slow audio Play audio Noun, Singular, Masculine	abelhapszczołą Slow audio Play audio Noun, Singular, Feminine